Jednym z częstszych problemów związanych ze zdrowiem jamy ustnej są wady zgryzu. Ich leczeniem zajmuje się ortodoncja, powszechnie znana gałąź stomatologii. Jak przebiega leczenie ortodontyczne i czy każdy może mu się poddać? Jakie wyróżnia się rodzaje wad zgryzu i skąd biorą się nieprawidłowości w ustawieniu zębów? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań zawarliśmy w poniższym tekście. Sprawdź, co warto wiedzieć na temat dziedziny, która może pomóc w poprawie estetyki uśmiechu.

Spis treści schowaj

Skąd się biorą wady zgryzu i jakie są ich najczęstsze typy?

O wadach zgryzu coraz częściej można usłyszeć w kontekście chorób cywilizacyjnych. Rozwój zaburzeń w obrębie narządu żucia jest uwarunkowany czynnikami genetycznymi oraz środowiskowymi. W przypadku dzieci niewłaściwe położenie jednego lub kilku zębów w jamie ustnej  nierzadko jest powodowane przez złe nawyki takie jak zbyt długie używanie smoczka, ssanie kciuka, niepoprawne karmienie malca butelką czy nawykowe podpieranie bródki. Wady zgryzu mogą być także rezultatem dysfunkcji w oddychaniu, połykaniu czy żuciu. Jeszcze jedną przyczynę ich powstawania stanowią urazy. Są one szczególnie niebezpieczne, ponieważ mogą prowadzić do zahamowania wzrostu kości lub utraty uzębienia.

Jeśli chodzi o rodzaje wad zgryzu, to do najczęściej występujących zalicza się:

  • przodozgryz które charakteryzuje się zbyt dużym wysunięciem do przodu dolnego łuku żuchwowego,
  • tyłozgryz, w którym dolny łuk zębowy jest za bardzo cofnięty w stosunku do górnego,
  • zgryz głęboki, polegający na zbytnim nachodzeniu przednich zębów górnych na dolne,
  • zgryz otwarty, który cechuje brak kontaktu górnego uzębienia z dolnym,
  • zgryz krzyżowy objawiający się otwartym zachodzeniem zębów dolnych na górne.

Czym jeszcze zajmuje się ortodoncja?

Ta dynamicznie rozwijająca się dziedzina stomatologii obejmuje nie tylko leczenie wad zgryzu. Do lekarza stomatologa tej specjalizacji mogą zgłosić się także osoby, które zmagają się z różnego rodzaju zaburzeniami szczękowo-twarzowymi. Aparaty ortodontyczne stosuje się nie tylko z uwagi na względy estetyczne czy zniwelowanie wad wymowy. Mogą one być pomocne również w zachowaniu zdrowia zębów, przyzębia oraz stawu skroniowo-żuchwowego, który jest jednym z najczęściej używanych przez człowieka stawów.

Na czym polega leczenie ortodontyczne i czy każdy może z niego skorzystać?

Celem pełnego leczenia ortodontycznego jest przede wszystkim skorygowanie nieprawidłowości zgryzu oraz prawidłowe uszeregowanie zębów. Korekcie może poddać się właściwie każdy, bez względu na wiek. Trzeba jednak pamiętać, że u osób dorosłych proces ten zwykle trwa dłużej, ponieważ kości są bardziej uwapnione i przez to trudniej poddają się formowaniu. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do rozpoczęcia leczenia ortodontycznego są choroby związane z nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego, takie jak np. białaczka czy chłoniaki. Aparatów nie zaleca się też pacjentom z nieunormowaną cukrzycą, nieleczonymi zaburzeniami hormonalnymi oraz przyjmującym niektóre leki. Przeszkodą w leczeniu wady zgryzu są również nieustabilizowane choroby przyzębia. By móc założyć aparat, należy wcześniej wyleczyć stany zapalne oraz dziąsłowe ubytki próchnicowe.

Rodzaje aparatów stosowanych w ortodoncji

Aktualnie na rynku znajduje się wiele rozwiązań pozwalających na leczenie nieprawidłowości w obrębie zgryzu oraz wad szczękowo-twarzowych. Za podstawową klasyfikację przyjmuje się podział na aparaty stałe, które są przymocowane do powierzchni zębów przez cały czas trwania leczenia, oraz ruchome, określane także mianem wyjmowanych, które pacjent może sam wyjmować i zakładać.

U młodzieży i osób dorosłych najczęściej stosuje się aparaty stałe. Do powszechnie stosowanych w ortodoncji należą:

  • klasyczne aparaty metalowe, które przesuwają zęby dolne lub górne za pomocą sił wytworzonych przez łuk utrzymywany w szczelinach zamków ortodontycznych,
  • wersje kosmetyczne, które są przezroczyste lub półprzezroczyste i przez to mniej widoczne, dzięki czemu są atrakcyjniejsze wizualnie dla pacjentów,
  • aparaty samoligaturujące, pozbawione ligatur, czyli niewielkich gumowych opasek, które dają możliwość utrzymania lepszej higieny jamy ustnej,
  • aparaty lingwalne (niewidoczne), które są umieszczane po wewnętrznej stronie uzębienia, pozwalają na prawdziwie niewidoczne wyrównywania zębów.

Z kolei u dzieci do zwalczania wad zgryzu wykorzystuje się często aparaty ruchome. Tutaj można wyróżnić następujące rodzaje konstrukcji ortodontycznych:

  • ekspandery podniebienne, które są przeznaczone do poszerzania łuku szczęki górnej,
  • aparaty wyrównujące, pozwalające na wyrównywanie zębów w taki sam sposób, jak w przypadku aparatów stałych, ale bez metalowych zamków i drutów,
  • wersje do repozycjonowania szczęki, które są szczególnie przydatne w przypadku rozpoznania dysfunkcji w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego,

Etapy leczenia ortodontycznego

Zakładanie aparatu jest procedurą, która rozpoczyna się od konsultacji ortodontycznej. Obejmuje ona wywiad lekarski oraz pełną diagnostykę radiologiczną. Lekarz dokładnie ogląda jamę ustną pacjenta i sprawdza ułożenie szczęki względem żuchwy aby dokonać wstępnej oceny zgryzu. Ocenia również stan błony śluzowej oraz pracę stawu skroniowo-żuchwowego. Następnie wykonuje skany zębów i wyciski na podstawie których zostaną przygotowane modele ortodontyczne. Konsultacja pozwala też zaplanować szczegółowy harmonogram i poznać najważniejsze etapy leczenia ortodontycznego.

W trakcie kolejnej wizyty w gabinecie stomatologicznym zakładany jest aparat, na jeden lub oba łuki zębowe. Zwykle czynność ta trwa około godziny lecz w przypadku poważnej wady zgryzu czas może się wydłużyć. Po założeniu zamków pacjent przez cały czas pozostaje pod opieką lekarza, aby na bieżąco monitorować rezultaty oraz postępy prowadzonej terapii. Po uzyskaniu pożądanych efektów aparat jest usuwany. Taki zabieg jest bezbolesny i nie trwa dłużej niż kilka minut.aby efekt leczenia był trwały zakładana jest retencja

Jak dbać o higienę jamy ustnej w czasie leczenia?

Podczas noszenia aparatu należy więcej czasu poświęcać na higienę jamy ustnej. Bardzo ważne jest dokładne czyszczenie wszystkich zakamarków, ponieważ bakterie tworzące płytkę nazębną z łatwością osadzają się wokół zamków oraz w niewielkich szczelinach konstrukcji aparatu. Do tego celu można stosować specjalne szczoteczki ortodontyczne z charakterystycznie wyprofilowanym włosiem, które są przeznaczone do mycia zębów z aparatem. Można też sięgnąć po irygatory, wyciorki oraz płyny do płukania ust. przynajmniej Raz dziennie warto też przeprowadzić zabieg nitkowania zębów.

Jak długo trwa leczenie ortodontyczne?

Trudno jednoznacznie określić czas noszenia aparatu ortodontycznego. W tym przypadku wiele zależy od rodzaju wady zgryzu oraz od stopnia jej zaawansowania. Większość nieprawidłowości można zlikwidować w ciągu dwóch lat, jednak należy pamiętać, że jest to kwestia bardzo indywidualna. Zwykle leczenie trwa krócej u pacjentów, którzy prawidłowo dbają o higienę jamy ustnej, unikają spożywania lepkich i twardych pokarmów oraz regularnie zgłaszają się na wizyty kontrolne. Należy też pamiętać, że osoby dorosłe powinny być przygotowane na dłuższe noszenie aparatu. Jest to związane z faktem, że ukształtowana szczęka jest mniej podatna na modyfikacje, przez co prostowanie zębów trwa dłużej niż w przypadku dzieci i nastolatków.

Dlaczego warto rozważyć leczenie ortodontyczne?

Dzięki zaawansowanym metodom i technologiom leczenie wad zgryzu oraz różnego rodzaju dysfunkcji szczękowo-twarzowych może przebiegać dzisiaj niezwykle sprawnie. Dużą zasługę ma w tym ortodoncja cyfrowa, która pozwala na przygotowywanie aparatów i nakładek przy użyciu innowacyjnych technik. Nowoczesne urządzenia mogą pomóc w przywróceniu uzębienia do idealnego stanu i uzyskaniu pięknego, zdrowego uśmiechu. Leczenie ortodontyczne daje też możliwość poprawy funkcji żucia oraz właściwego rozłożenia sił na poszczególne zęby, przez co można zapobiegać ich przedwczesnemu ścieraniu.